2209
2014
Diabetli Ayak Bakımı,wew Diabetik Ayak Bakımı, Şeker Hastaları İçin Medikal Bakım

Diyabetli Ayak Bakımı / Şeker Hastaları İçin Ayak Bakımı

Diyabet, birtakım sorun ve sorumlulukları beraberinde getiren ve yaşam boyu süren bir 
hastalıktır. Diyabetik ayak, diyabetin en ciddi ve en ağır komplikasyonlarından biridir. Diyabetli 
kişilerin yaklaşık %50’si tüm yaşamları boyunca diyabetik ayak gelişme riski altındadır. Bu nedenle 
hem tıbbi, hem sosyal, hem de ekonomik açıdan diyabette yaşanan ayak sorunları oldukça önemlidir.
 
 Bu broşürün hazırlanış amacı, diyabetin ayağınıza yapabileceği olumsuzluklarla ilgili bilmeniz 
gerekenler ve ne tür yardım almanız gerektiği konularında bilgi sağlamaktır.
Kan şekeriniz eğer çok yüksek ve düzensiz seyrediyorsa ayaklarınızda problemler yaşamaya 
başlarsınız. Bunun nedeni damarlarda oluşan kan dolaşımı bozukluğudur. Bu dolaşım bozukluğu 
sonucunda damarlarda tahribat başlar. Yeterli kan ulaşamayan organlarda işlev bozuklukları 
meydana gelir. 
 
 Aynı zamanda kan şekeri yüksek izlediğinde ayaklardaki sinirlerde hasar oluşur. Sinirler hasara 
uğradığı zaman ayak ve parmak uçlarında his kaybı meydana gelebilir. Bu nedenle; basınç, ağrı, kesik,
yanık ve yaralanmalar hissedilmeyebilir. Kesik, yanık ve yara sonraları ayak ülserleri ortaya çıkar.
Ayrıca, bazı mikroplar (bakteri ve mantarlar) şekerli ortamda daha kolay çoğalırlar. Bakteri ve mantar 
enfeksiyonu deri bütünlüğünü bozar ve yine yara oluşumuna yol açar. Bu yaralar çok çabuk 
iltihaplanarak ciddi sorunlara neden olurlar. Tedavisiz bırakıldığında, gangren ve hatta hasar görmüş 
bölgenin kesilmesi dahi mümkün olabilir.
 
Sinir hasarı ile ayak kaslarıda güçsüzleşir. Bu da deride, yumuşak dokuda, kemik ve 
eklemlerde hasarlar meydana gelmesine neden olur. Bu hasarlar başladığında koşu, futbol, step vs.
gibi ayağınıza daha fazla zarar verebilecek aktivitelerden kaçınmak gerekir.
DİYABETİN AYAKLA İLGİLİ KOMPLİKASYONLARI
Mantar enfeksiyonu
Nasır
İltihaplı şişme
Ayakta şekil bozuklukları
Derin veya yüzeyel ayak yaraları
Kemik enfeksiyonu (Osteomyelit)
Gangren
DİYABETİK AYAK RİSK FAKTÖRLERİ
Kötü kan şekeri kontrolü
Sigara içmek
Ayağa uymayan ayakkabı giymek 
Çıplak ayakla evde, bahçe veya deniz kenarında dolaşmak 
Daha önceki ayak yaraları
Dolaşım bozukluğu
Sinirlerin hasarı
 
EĞER AŞAĞIDA BELİRTİLEN BULGULARI KENDİNİZDE
GÖZLEMLİYORSANIZ MUTLAKA DOKTORUNUZA BAŞVURUNUZ
Ayak ve tırnakta mantar enfeksiyonu.
Tırnak batması.
Nasır oluşumu
Deride çatlakların oluşumu
Ciltteki yaralar ve kesiler 
İçe doğru büyüyen tırnaklar
Ayaktaki renk değişiklikleri (morarma, solukluk)
Bölgesel ısı artışı
Ağrı ve his kaybıOMU İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji Bilim Dalı
Hasta Eğitim Formları Sayfa 3
Ayak yada ayak bileğinde şişlik
Ayak şekli ve görünümündeki değişiklikler
DOKTOR TARAFINDAN HANGİ SIKLIKTA AYAK MUAYENE EDİLMELİDİR?
Tip 1 diyabette tanı konulduktan 3 yıl sonra ve daha sonra her yıl
Tip 2 diyabette tanı konulduğu zaman ve daha sonra her yıl
Herhangi bir şikâyet olduğunda mutlaka muayeneye gelinmelidir.
 
DOKTOR AYAK MUAYENESİNDE NELERE BAKAR?
Dolaşım bozukluğu
Sinir hasarı
Deri değişiklikleri
Şekil değişiklikleri
Yaralar
Tırnaklar
 
AYAK BAKIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Sigarayı bırakınız.
Evde, plajda çıplak ayakla yere basmayınız, ayağınıza mutlaka terlik giyiniz.
Ayaklarınızı her gün tahriş etmeyen bir sabunla ılık suda (37 dereceyi geçmeyecek) yıkayınız.
Yıkama sonrası özellikle parmak aralarınızı yumuşak bir havlu ile iyice kurulayınız. Bu 
kurulama özellikle parmak aralarında çıkan mantar enfeksiyonunu önleyecektir.
Kuruma ve çatlamalara karşı ayaklarınıza nemlendirici krem sürebilirsiniz. Fakat kremi 
kesinlikle parmak aralarına sürmeyiniz.
Çoraplarınızı her gün değiştiriniz. Ayağı sıkmayan pamuklu çorapları tercih ediniz
 
Lastikli kısımlarının özellikle sıkmamasına dikkat ediniz.Tamir edilmiş yada dikilmiş çorapları 
giymeyiniz. Bunlar deri zedelenmelerine, tahrişe neden olabilirler.
Ayaklarınızdaki nasır ve sertleşmiş deri kısımları için asla kesici alet kullanmayınız.
Ayak tırnaklarınızı banyodan sonra yumuşak iken kesiniz, çok kısa kesmeyiniz ve köşeleri 
derin almayınız. Tırnak törpüsü ile daha sonra törpüleyiniz.
Ayaklarınızı herhangi bir ısıtıcıda (soba, kalorifer, elektrikli ıstıcı vs.) yada sıcak su torbası 
kullanarak ısıtmayınız. Bu şekildeki ısıtmalarda farkında olmadan ayaklarınızda ciddi yanıklar 
oluşabilir.
 .
Ayaklarınızı soğuk hisettiğinizde çoraplarınızı giyiniz.
Banyoya girmeden önce mutlaka suyun ısısını aileden birine kontrol ettiriniz. Isısını ölçmeden 
banyoya adım atmayınız. Çünkü, ayak sinirlerindeki hasar nedeniyle suyun ısısını 
hissedemeyebilirsiniz.
Ayaklarınızı her gün (gece yatmadan önce olabilir) kontrol ediniz.Göremediğiniz kısımlara 
ayna yardımıyla bakabilirsiniz.Bu şekilde ayaklarınızda oluşan kesik, çizik gibi yaralanmaları, 
şişmeleri, cildin kuruluğunu, kızarıklık ve su toplanmalarını erken fark edip önlemini 
alabilirsiniz .
Tırnakların etrafındaki ölü dokuları ve kabarcıkları asla kesmeyiniz.
Ayağınızdaki sertlikler, nasırlar, tırnak sorunları için piyasada satılan kozmetik ürünleri 
doktorunuza danışmadan kullanmayınız.OMU İç Hastalıkları Anabilim Dalı Endokrinoloji Bilim Dalı
Hasta Eğitim Formları Sayfa 5
Dolaşım bozukluğuna neden olacağından,bağdaş kurarak veya bacak bacak üst üste atarak 
oturmayınız.
Her gün ayaklarınızın alt ,üst, topuk ve parmak kısımlarına dokunarak his kontrolü yapınız.
Düzenli ve iyi bir ayak bakımı alışkanlığı kazanınız.
 
DİYABETLİ KİŞİNİN AYAKKABI KULLANIMI VE AYAKKABI SEÇİMİ
Diyabetli kişinin ayakkabı kullanımında dikkat etmesi gereken hususlar ve ayakkabı seçimi şu 
şekilde olmalıdır:
 
Ayağınızı sıkmayan, ayağa iyi oturan, rahat ve yumuşak ayakkabılar giyiniz. Gerekirse 
ayağınıza özel ayakkabılar yaptırınız.
Ayakkabılarınızı çorapsız giymeyiniz.Ter emici,gerektiğinde sıcak gerektiğinde serin tutan 
dikişsiz,dar olmayan esnek çorapları tercih ediniz.
 
Ucu açık terlik ve parmak arası sandalet kullanmayınız.
(Cam, çivi, taş vb şeyler ayağınıza batabilir)
 
Ayakta kabarcık ve sürtünme oluşturabilecek alanlar açısından,ayakkabınızı giymeden 
önce,mutlaka içini silkeleyerek kontrol ediniz.(taş vs açısından)
Ayakkabınızın içini haftada bir kez ıslak sabunlu bezle siliniz.
İç tabanlık eskimiş ise değiştiriniz. (6 ayda bir değiştirilebilir)
Dış yüzeyinin korunması için ayakkabınızı sık sık boyatınız.
Sandaletler, yüksek topuklu ve sivri burunlu ayakkabılar giymeyiniz. Bu tür ayakkabılar 
ayaklarınızın aşırı basınç altında kalmasına neden olur ve bu bölgelerde derinin ezilmesine yol açar
 
Ayaklarınız sabahki büyüklüğünü gün boyu koruyamazlar, şişerler. Bu nedenle ayakkabı 
almaya öğleden sonra gidiniz. Yeni ayakkabı aldığınızda gün içerisinde en fazla 1-2 saat süreli 
giymeye çalışarak, ayaklarınızın ayakkabıya alışmasını sağlayınız.
Basınç alanlarını rahatlatmak için mümkünse gün içerisinde ayakkabılar değiştirilmelidir.
Egzersiz yapacağınız zaman, koşu ve yürüyüş ayakkabıları giyiniz.
Ayaklarınızda şekil değişikliği veya yara varsa ,buna uygun ısmarlama ayakkabı yaptırmayı 
düşünebilirsiniz.
 
AYAKLARDA YAŞANAN SORUNLARA YÖNELİK TEDAVİ NASIL OLUR?
Ayakta oluşan yara ve enfeksiyonun çeşidi, derinliği ve büyüklüğüne uygun tedavi yaklaşımları 
vardır. Uzmanlar tarafından (Endokrinolog, Dermatolog, Plastik cerrah,Kalp ve Damar cerrah, 
Ortopedist, Enfeksiyon hastalıkları uzmanı) sorununuza yönelik gerekli tedavi planı düzenlenir.
İlk ve en önemli tedavi, sıkı kan glukoz kontrolünün devamlılığının sağlanmasıdır. Bu 
devamlılığın sağlanması için, öncelikle diyet programının yeniden düzenlenmesi ve diyabete yönelik 
almış olduğunuz tedavinin yeniden gözden geçirilmesi gerekir.
Bu nedenle doktor kontrollerinize düzenli olarak gidiniz. Ayak sağlığınızı önemseyerek gerekli 
bakımlarınızı ihmal etmeyiniz.
 
Kaynak : Ondokuz Mayıs Üniversitesi